Gentse Vereniging voor Stad Archeologie Landschap Monument

Op donderdag 23 januari 2020 om 20 uur kan u genieten van de jaarlijkse Raveschotlezing. Dit jaar is
de gastspreker Prof. Dr. Bram Vannieuwenhuyze die een inkijk zal geven in de wereld van de
zestiende-eeuwse cartograaf Jacob van Deventer. Deze boeiende uiteenzetting is ineens ook de
feestelijke start van het nieuwe archeologisch jaar. De toegang is gratis, inschrijven is niet nodig.

Het programma voor deze avond bestaat uit:

• Een stadsarcheologisch welkom
  Gunter Stoops, Stadsarcheologie Gent
• Inleiding tot de lezing
  Eerste schepen en schepen van Mobiliteit, Publieke Ruimte en Stedenbouw
• Lezing De zestiende-eeuwse cartograaf Jacob van Deventer, een man met een plan
  Prof. Dr. Bram Vannieuwenhuyze, Bijzonder hoogleraar Historische Cartografie aan de
  Universiteit van Amsterdam
• Receptie

Halverwege de zestiende eeuw bracht Jacob van Deventer minstens 226 steden van de Lage Landen
in kaart. Dat was een unieke en grootse prestatie: de man slaagde er niet alleen in om talloze steden
– van Groningen in het noorden van Nederland tot Hesdin en Thionville in Noord-Frankrijk – te
bezoeken, maar ook om van al die steden een uniforme en accurate plattegrond te tekenen. Voor vele
steden is het overigens de oudst bewaarde kaart. Het zijn onschatbare bronnen voor onderzoek naar
de ontstaansgeschiedenis en morfologie van onze historische steden en hun onmiddellijke omgeving.
Wie Jacob van Deventers kaarten wil gebruiken als bron, moet tevens trachten om in de huid te
kruipen van de cartograaf en te begrijpen hoe en waarom hij dat immense stadscartografische project
heeft uitgevoerd. Dat is niet evident, want er bestaan nog veel mysteries rond Van Deventer: een deel
van de kaarten is spoorloos, we weten niet precies hoe en wanneer hij de kaarten heeft gemaakt en
zijn biografie vertoont vele hiaten. In deze lezing worden de belangrijkste karakteristieken en
problemen van van Deventers œuvre behandeld, onder meer met de plattegrond van Gent als
leidraad. Zo wordt vaak beweerd dat Jacob van Deventers stadsplattegronden militaire, zelfs geheime
kaarten waren en dat de man haast geruisloos te werk ging. Dat beeld wordt bijgesteld: er zal worden
betoogd dat Jacob van Deventer mogelijk zelf het initiatief heeft genomen om de steden van de Lage
Landen in kaart te brengen en dat hij beroep heeft gedaan op een uitgebreid netwerk van kennissen,
vakgenoten, staatsmannen en lokale contactpersonen om de kaarten te realiseren. Via dat netwerk
kon Van Deventer Keizer Karel ontmoeten in Gent in 1540, zo blijkt uit een recent teruggevonden
archiefstuk.

De spreker:
Bram Vannieuwenhuyze (1980) studeerde geschiedenis aan de Universiteit Gent en verdedigde er in
2008 een proefschrift over het ontstaan en de ruimtelijke ontwikkeling van middeleeuws Brussel.
Daarin kwamen diverse van zijn onderzoeksinteresses en -expertises samen: stadswording en -
topografie, cartografie, landschapsgeschiedenis en toponymie. In 2015 werd hij door de Stichting
Cartographiae Historicae Cathedra aangesteld als bijzonder hoogleraar Historische Cartografie aan de
Universiteit van Amsterdam. De afgelopen jaren was hij tevens werkzaam als freelance historicus voor
Caldenberga en als gastdocent aan onder meer de Universiteit Gent, de KULak en het Centrum voor
Volwassenenonderwijs in Anderlecht. Momenteel combineert hij zijn bijzondere leerstoel in
Amsterdam met een fellowship aan het University College Roosevelt in Middelburg.

Praktische informatie:
23 januari 20h00 in het Gravensteen, Sint-Veerleplein 11.
Toegang gratis, inschrijven niet nodig.
Moeilijk toegankelijk voor minder mobiele mensen.